Leda

Ooit stond een van ons in het Egyptische museum in Caïro verbluft te kijken naar de mummie van Ramses II, de farao die heerste tijdens het leven van Mozes, die, beweerdelijk, de zee deed splitsen en achter zich sloot waardoor de farao die hem achtervolgde jammerlijk verdronk. Verbluft want dat werd eerst niet geloofd, van die Rode zee. Tot wij tot ons namen dat in dezelfde tijd, de 16e eeuw voor Christus, de supervulkaan van Santorini was geëxplodeerd. En dat het goed denkbaar is dat dit tot een Tsunami, met bijbehorende terugtrekking van het water, in de Rode Zee heeft geleid. Verbluffend, daar in dat museum in Caïro, was dan ook de informatie op het bijbehorende bordje dat modern onderzoek heeft aangetoond dat de zoutkristallen in dit meer dan drieduizend jaar geleden gebalsemde lichaam duidden op… een verdrinkingsdood in het water van de Rode Zee.

Ongeveer 400 jaar later moet het zijn geweest, dat Paris van Troje zijn Helena schaakte en Melenaos zijn eer kwam wraken, in deze protobakermat van wat wij nu onze beschaving noemen. Mijn collega Homerus schreef daar een aardig Heldendicht over, de Illias. En men denkt dat deze oorlog tussen Griekenland en Troje ooit echt heeft plaatsgevonden: https://en.wikipedia.org/wiki/Historicity_of_the_Homeric_epics

Maar betekent dat ook dat de mooiste vrouw van haar tijd, Helena van Sparta, ook heeft bestaan? En als dat zo is, is zij dan inderdaad door Zeus vermomd in de gedaante van een zwaan bij haar moeder Leda verwekt die een ei lei waar zij uit kwam gekropen?

Tsja daar eindigt wel de plausibiliteit, naar ons idee. Deze schitterende mythologische sage heeft de mensheid iets anders te vertellen dan een feitelijke weergave van het waargebeurde. Hoe Zeus verliefd werd op Leda, zij hem afwees maar hij terugkwam als zwaan, om haar alsnog te verleiden. Hoe zij vol schaamte vluchtte naar haar man om zich snel aan hem aan te bieden. En hoe zij negen maanden later vier eieren legde waaruit Castor en Klitaimnestra van haar man Tindareos zouden komen. En Pollux en Helena, van Troje geboren van Sparta, het halfgoddelijk nageslacht van Zeus de Verwekker.

Deze schitterende legende vertelt ons een verhaal over trouw, verleiding, lust, schaamte, schuld en overgave. Ze vertelt ons een verhaal over sexuele nieuwsgierigheid, geilheid, als bron van leven en brandstof voor de zich steeds verder ontwikkelende levensboom.

Deze schitterende legende inspireerde niet alleen ons: werkelijk een keur aan de allerberoemdste kunstenaars hebben zich gewijd aan het verbeelden van deze bestiale legende. U wilt de foto’s? U krijgt de foto’s:

Als eerste een relatief oud beeldhouwwerk, vermoedelijk uit de 1e eeuw na Christus en tentoongesteld in het Museo Nazionale in Venetië. Wat wij opvallend vinden, is hoe goed het de beeldhouwer gelukt is om “inbrenging” te verbeelden in de pose van linkerhand en gekanteld bekken.

Leda and the Swan, Roman marble possibly reflecting a lost work by Timotheos; restored (Prado)

Deze Leda is een mogelijk een kopie van een verloren werk van Timotheos, een van de beeldhouwers die heeft meegewerkt aan het Mausoleum van Halicarnassus.

Wij vinden deze Leda heel masculien zo met die hele kleine borstjes en diffuse haardracht, Het lijkt of zij de zwaan heeft veroverd en haar triomf viert in plaats van andersom?

Dit modernere (classisistiche) beeld uit het eind van de negentiende eeuw willen we u niet onthouden. Al vinden wij dat deze Leda, gebaseerd op een krijttekening van Michelangelo waarvan u hieronder het schilderij aantreft, meer vertederend als een bazin naar haar huisdier kijkt dan als de toekomstige minnaar van een onweerstaanbaar beest.

En kijkt u verder maar zelf op deze uitstekende collecties rondom het thema Leda en de zwaan: https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Paintings_of_Leda_and_the_Swan

https://nl.pinterest.com/lilysonoma/art-leda-and-the-swan/?lp=true

Waarschijnlijk speelde de verleiding van Leda door de zwaan in het pantomime van het Oude Rome een belangrijke en vaak verbeelde rol, zoals wij eerder voor u schreven. En dat is ook makkelijk voorstelbaar. Het is niet ondenkbaar dat onze vederachtige tutu ooit als rekwisiet voor de verbeelding van deze Goddelijke zwanendans opwachting deed. En er is weinig fantasie voor nodig om een voorstelling te maken van de sensualiteit van deze dans. In de twintigste eeuw werd ze vormgegeven op muziek van J.S. Bach, uitgevoerd door Massimo Murru en Ulyana Lopatkina,: wij hopen dat u hier vier minuten net zo van zult genieten als wij!

Ja lieve mensen, een van ons is naast doorbrekend mede-romancier ook nog dichter, en hij raakte geïnspireerd aan de veelvuldige productie van deze grote talenten rondom dit betoverende thema ook nog eens een gedicht toe te voegen:

Leda en Zeus
een zwanenzang

Gakkend en met enorm geraas streek neer de zwaan
waar Leda haar bad nam, zij voelde zich onbewaakt bespied
en angstig verontwaardigd riep zij – maar luisteren deed hij niet –
gaat heen, vlieg op, stom beest, ga weg hier vandaan!

Rustig boog de zwaan zijn hoofd en keek haar schalks aan
Nu kon zij niet anders dan ook het beest goed bekijken
Zijn sierlijke gratie, zijn zacht verendek, waarmee hij tot de hemel kan reiken
Zijn krachtig lijf, zijn diepe blik, waarmee hij vervoering haar hart in laat gaan

Haar weerstand spoelde langzaam weg, haar spieren ontspanden
Nieuwsgierigheid overwon waar haar kuisheid verdween
Tussen haar lange, gespreide benen belandde
De Goddelijke vogel meteen

Zijn zwanenzaad versmolt met haar mensenei
Tot Pollux en Helena, van Troje, zo weten wij
Cotijn Hebbs, 13-3-2019

En na deze liederlijke verstrooiing waarmee we jou hopelijk wat hebben verpoosd storten wij ons weer op de productie van die grote historische roman die wij zo meeslepend mogelijk voor jullie willen schrijven. Wij wensen jullie nog wat geduld en vastberadenheid met het wachten op verschijningsdag!